Isih eleng ta, apa iku geguritan ???.... Sak durunge nyinaoni bab geguritan, ayo padha ngisi presensi kelas.
Mangerteni Bedane Geguritan Lan Tembang
Geguritan yoiku sawijining rumpakan, pepethan, karangan kang awujud reroncen tembung lan ukara kang endah, ringkes, padhet lan mentes. Geguritan kalebu karya sastra Jawa gagrak anyar. Ana sing ngarani geguritan iku puisi Jawa modern, maksude wujude puisi lan muncul ing jaman sastra Jawa anyar/modern.
Ing sejarah kasusastran Jawa, wujud puisi iku ora mung geguritan bae, nanging uga ana tembang. Apa bedane? Geguritan iku ditulis tanpa paugeran guru gatra, guru wilangan, lan guru lagu, dene tembang iku kaiket ing paugeran guru gatra, guru wilangan, lan guru lagu.
Tembang ing kasusastran Jawa iku werna-werna. Ana tembang gedhe, tembang tengahan, lan tembang cilik (alit). Tembang gedhe utawa sekar ageng iku kanggo nyebut kakawin kang muncul ing jaman sastra Jawa Kuna. Tembang tengahan lan tembang cilik iku kalebu tembang macapat. Tembang tengahan iku uga ana kang ngarani kidung yaiku tembang kang muncul ing jaman Jawa Tengahan. Saliyane iku ana maneh tembang dolanan lan tembang campursari. Yen cakepan tembang dolanan lan tembang campursari diwaspadakake, apa ya bedane karo geguritan?
Tuladhane tembang dolanan lan tembang macapat kaya ing ngisor iki.
Tuladha tembang dolanan:
SLUKU-SLUKU BATHOK
Sluku-sluku
bathok
bathoke ela-elo
si rama menyang solo
leh-olehe payung motha
mak jenthit lololobah
uwong mati ora obah
yen obah medeni bocah
yen urip nggoleka dhuwit
tuladha tembang sluku-sluku bathok
Tuladha tembang macapat:
Semaken tuladha geguritan ing ngisor iki, banjur wacanen!
PATULADHAN
Dening: Davit Harijono
kang mimpin
oraa ana ing ngarep
nanging cahyaning
patuladhan iku kudu
ngaton mangejawantah
yen wus madhep mantep
tegese tegen
ngendhaleni panguwasa
nyekel pusara
ya pusakaning adil
yen jirih wateke
mung bakal tansah
singidan dhedhemitan
samun kang dadi
patuladhane kuthun
pancen kang
mimpin iku dudu
empuke kursi kok
apamaneh kerta aji
angen-angen kurang duga
iku kabeh bakal tumeka kaya wahyu
awit karsaning bumi iki bisaa lestari
ing tentrem lan ing makmur
manitis sukmaning kusuma bisaa
ngambar arum saindenging nuswantara
*Panjebar Semangat 12, 22 Maret 199
Kanggo mahami bedane geguritan karo tembang dolanan lan tembang macapat, gawea kelompok (terdiri dari 4-6 anak) lan wangsulana pitakon-pitakon ing ngisor iki!
- Katitik saka wujude, apa bedane?
- Tembang dolanan lumrahe isine bab apa?
- Tembang ”Sluku-Sluku Bathok” isine ngenani apa?
- Tembang macapat isine ngenani apa?
- Kepriye bab olah basane geguritan ”Patuladhan” ?
- Apa bedane karo basa sing digunakake ing tembang dolanan lan temban campursari?
- Piwulang moral apa kang kinandhut ing geguritan ”Patuladhan” ?
