Halo meneh cah-cah pinter kelas X! 👋
Ketemu maneh karo Malka Merdeka sing setia ngancari sinau Basa Jawa. Piye kabare dina iki? Mesti padha semangat, to? 😄 Wingi awake dhewe wis sinau bedane basa sastra karo basa non-sastra. Saiki, awake dhewe arep nyinaoni babagan sing luwih seru lan nggawe basa Jawa dadi luwih "wah", yaiku basa rinengga! Penasaran? Yuk, langsung dicekidot! 🚀😉
Coba saiki pikirake dhisik, wingi awake dhewe wis ngerti yen basa sastra iku endah lan akeh kiasane. Nah, kaendahan basa iki salah sijine amarga ana basa rinengga.
Coba Tebak! 🤔apa tegese utawa kalebu jenis basa rinengga apa iki:
- "Adhang-adhang tetese embun." (Ngarep-arep barang sepele)
- "Gajah ngidak rapah." (Wong gedhe tumindak ora bener)
- "Bagai pinang dibelah dua." (Mirip banget)
- "Gunung gumuruh, mega malang." (Kabeh katon medeni)
Bisa njelasake? Hebat! 👍 Iki minangka conto-conto cilik saka basa rinengga sing bakal awake dhewe sinaoni dina iki. Sawise nyinaoni babagan iki, kowe kabeh bakal bisa nuduhake lan ngerti pirang-pirang jinis basa rinengga sing ana ing Basa Jawa. Ora mung kuwi, kowe uga bakal pinter nglompokake utawa misah-misah conto basa rinengga manut jenis-jenise, dadi ora bakal kleru maneh yen nemoni ukara sing endah-endah.
Apa Kuwi Basa Rinengga? 🤔
Basa rinengga iku tegese basa sing dihias utawa didandani supaya dadi luwih endah, narik kawigaten, lan nduweni daya ekspresi sing luwih kuat. Basa rinengga iki asring ditemokake ing karya sastra, pidato, utawa ing pacelathon saben dina kanggo menehi penekanan utawa efek tartamtu.
Macem-macem Jenis Basa Rinengga sing Perlu Kowerti! 👇
Iki sawetara jinis basa rinengga sing paling umum ing Basa Jawa:
1. Paribasan: Ukara utawa unen-unen sing wis gumathok lan nduweni teges kiasan utawa pepindhan kanggo menehi piwulang utawa nggambarake sawijining kahanan. Conto: "Becik ketitik, ala ketara." (Tumindak becik lan ala bakal ketahuan). Conto liyane: "Ana gula ana semut." (Ing ngendi ana kamulyan utawa kasugihan, mesthi akeh wong sing nyedhak).
2. Bebasan: Ukara utawa unen-unen sing meh padha karo paribasan, nanging pepindhane luwih jelas lan nggunakake perbandingan kahanan. Conto: "Kebo nusu gudel." (Wong tuwa njaluk wuruk marang wong enom). Conto liyane: "Timun wungkukChallenge timun." (Wong ala ketemu wong ala liyane).
3. Saloka: Ukara utawa unen-unen sing uga nduweni teges kiasan, nanging sing diumpamakake iku manungsa utawa tumindake manungsa. Conto: "Criwis nganti loro, bareng wis dadi malah ora rumangsa." (Akeh omong nalika durung tumindak, nanging yen wis kasil malah ora rumangsa melu). Conto liyane: "Yiyit ngungkuli linggit." (Wong cilik bisa ngalahake wong gedhe yen duwe kepinteran).
4. Purwakanthi: Rerangkene swara (vokal utawa konsonan) ing wiwitane tembung, ing tengah, utawa ing pungkasaning ukara kanggo nggawe kaendahan lan irama. Purwakanthi Guru Swara: Rerangkene swara vokal. Conto: "Sugih banda ora sugih ngelmu." (Pengulangan swara 'u' lan 'a'). Purwakanthi Guru Sastra (Konsonan): Rerangkene swara konsonan. Conto: "Tata, titi, tentrem." (Pengulangan swara 't'). Purwakanthi Lumaksita (Tembung): Tembung pungkasan ing ukara sadurunge dadi tembung wiwitan ing ukara sabanjure. Conto: "Bayu lumaku, lumaku tanpa swara."
5. Entar: Tembung utawa ukara sing tegese ora sakbenere (kiasan). Conto: "Dawa tangane." (Seneng nyolong). Conto liyane: "Gedhe endhase." (Sombong).
6. Tamsil: Ukara utawa unen-unen sing ngandhut pepindhan utawa perbandingan kanggo njelasake sawijining bab. Meh padha karo bebasan, nanging tamsil bisa luwih dawa lan nggunakake crita cilik. Conto: "Sluman slumun slamet, ngati-ati mati." (Sembrana bakal cilaka, sing ngati-ati bakal slamet). Iki kaya nyritakake pentingnya kehati-hatian.
Penting! 🤔
Kanggo bisa ngklasifikasikake basa rinengga kanthi bener, kowe kudu ngerti tegese ukara utawa wacana kasebut lan konteks panganggone. Aja mung ndeleng tembung-tembunge wae!
Ayo Nganalisis Teks! 🕵️♀️🕵️♂️
Saiki, coba wacanen teks cekak ing ngisor iki:
"Anake Pak Lurah iku pancen alon-alon waton kelakon, ora kaya adine sing grusa-grusu ora karuan. Sanajan alon anggone nyambut gawe, nanging asile kaya banyu mili, mesthi ana wae. Pancen bener unen-unen alon-alon tinimbang ora blaas."
Bareng-bareng awake dhewe goleki basa rinengga ing teks iki:
- alon-alon waton kelakon: Iki kalebu paribasan sing tegese alon-alon sing penting slamet lan kasil.
- grusa-grusu ora karuan: Iki kalebu entar sing tegese tumindak tanpa dipikir dawa.
- kaya banyu mili: Iki kalebu tamsil utawa pepindhan sing nggambarake rezeki utawa kasil sing terus-terusan.
- alon-alon tinimbang ora blaas: Iki uga kalebu paribasan sing tegese luwih becik alon-alon tinimbang ora tumindak babar pisan.
(Emotikon mikir 🤔 lan nulis ✍️)
Tugas Individu: Golek Harta Karun Basa Rinengga! 💰
Saiki giliranmu! Coba goleki conto-conto liyane saka macem-macem jenis basa rinengga saka sumber ngendi wae (buku, internet, utawa takon simbahmu uga oleh!). Tulis conto sing kok temokake banjur klasifikasikake miturut jenise.
Conto Tabel kanggo Tugas Individu:
|
No. |
Conto Basa Rinengga |
Jenis Basa Rinengga |
Sumber (Yen Ana) |
|
1. |
... (tulismu kene) ... |
... (tulismu kene) ... |
... (tulismu kene) ... |
|
2. |
... (tulismu kene) ... |
... (tulismu kene) ... |
... (tulismu kene) ... |
|
3. |
... (tulismu kene) ... |
... (tulismu kene) ... |
... (tulismu kene) ... |
|
... |
... |
... |
... |
(Gambar: Ilustrasi wong lagi nggoleki buku utawa browsing internet kanthi semangat, ana emotikon kaca pembesar 🔎)
Apa Sing Wis Tak Sinau Dina Iki? 🤔
Coba pikirake maneh, apa wae jenis basa rinengga sing wis kok sinaoni dina iki? Bisa menehi conto kanggo saben jenise? Yen ana sing isih bingung, aja isin takon! 😊
Ketemu Maneh Minggu Ngarep! 👋
Minggu ngarep, awake dhewe bakal sinau luwih jero babagan carane nggunakake basa rinengga ing ukara lan wacana sing luwih dawa. Dadi, tetep semangat sinau Basa Jawa, ya! Matur nuwun wis sinau basa rinengga bareng Malka Merdeka dina iki! Muga-muga basa Jawamu tambah endah kaya kembang! 🌺 Sampai jumpa! 😉
